Sashiko, een eeuwenoude Japanse techniek om met stekenpatronen stof te decoreren

Hemd met Sashiko-decoratie.

Sashiko is een traditionele wijze om stof te versterken met stikselpatronen, met name met wit garen op indigo stof. Het is een traditie die stamt uit de 17de eeuw en die verspreid over heel Japan voorkomt. Alhoewel we die lichte steekjes op donkerblauwe stof nu heel decoratief vinden, is de oorspronkelijke reden om dit te doen veel prozaïscher: puur ter versterking van de (handgeweven) stof, om slijtage te maskeren of om bij het watteren van de stof de diverse lagen goed aan elkaar te naaien.

Tafelkleedjes met Sashiko-patronen.

Tafelkleedjes met Sashiko-patronen.

Oorsprong

Eeuwen geleden weefden Japanse boeren hun stof met de hand van plantaardige vezels, zoals hennep. Deze stoffen waren niet erg sterk, terwijl de boerenkleding wel aan stevige slijtage onderhevig was. Ter versterking werd de stof met indigo geverfd en van fijne stekenpatronen voorzien, om de stof goed bij elkaar te houden. Sashiko betekent ‘kleine steekjes’. Daarnaast werden meerdere lagen stof op elkaar met steekjes vastgemaakt en soms gewatteerd om de kleding warmer te maken.

Alhoewel de techniek om stof te versterken met kleine steekjes in veel Aziatische culturen voorkomt, associëren we deze techniek toch vooral met China en Japan. Tegenwoordig ligt het accent vooral op het decoratieve element en wordt Sashiko ook veel toegepast op woningtextiel, zoals kussens en gordijnen. Ook zien we nu ook wel Sashiko op andere kleuren stof dan indigo toegepast worden.

Seikaiha Sashiko.

Seikaiha Sashiko.

Drie soorten Sashiko

Sashiko wordt in veel districten toegepast. Tegenwoordig onderscheiden we drie technieken die duidelijk van elkaar verschillen.

Moyouzashi of eenvoudig Sashiko

Dit is de bekendste techniek en vaak de techniek die we algemeen als Sashiko aanduiden. Afkomstig uit het noorden van Japan, bestaat deze techniek uit geborduurde rechte of gebogen rijen rijgsteken, waarbij de steken elkaar niet mogen kruisen.

Diverse voorbeelden van Hitomezashi Sashiko.

Diverse voorbeelden van Hitomezashi Sashiko.

Hitomezashi Sashiko

Bij deze techniek worden de stekenpatronen gemaakt op basis van een ruitpatroon. Daaruit volgt vanzelf dat er bij Hitomezashi Sashiko geen gebogen lijnen voorkomen. In tegenstelling tot bij Moyouzashi Sashiko mogen bij deze techniek de steken elkaar wel kruisen of elkaar raken. Terwijl Moyouzashi meer een indruk van rijen steken geeft, zie je bij Hitomezashi meer losse steekjes, waardoor dit ook wel één-steek-Sashiko genoemd wordt.

Een voorbeeld van Kogin Sashiko.

Een voorbeeld van Kogin Sashiko.

Kogin Sashiko

Bij deze techniek wordt met indigo geverfde linnen stof met linnen garen voorzien van geometrische patronen door middel van horizontale steken. Er wordt gewerkt met een lange draad en het is zaak om secuur de steken te tellen. Bij deze techniek wordt de blauwe stof het meest bedekt met stikselpatronen.

Materiaal

In het algemeen gebruikt men voor Sashiko als ondergrond gelijkmatig, vast geweven katoenen stof. Het helpt wanneer de stof aftelbaar is, zodat u de steken mooi regelmatig over telkens hetzelfde aantal draden kunt maken. Traditioneel is de stof indigoblauw. Het is verstandig om de stof voor het borduren te wassen; het is zo jammer als het contrast tussen het witte borduursel en de blauwe ondergrond vervaagd is omdat de stof tijdens de eerste wasbeurt kleur afgaf.

Hoe donkerder blauw de stof, hoe mooier de steken uitkomen.

Hoe donkerder blauw de stof, hoe mooier de steken uitkomen.

U kunt een enkele laag stof gebruiken, bijvoorbeeld wanneer u er daarna een kussen mee bekleedt, een dubbele laag of tussen de twee lagen een laag watten leggen, voor een gewatteerd jasje bijvoorbeeld. Was en strijk de stof voor gebruik. Strijk de stof aan de achterzijde, want indigostof kan soms gaan glanzen wanneer u op de goede kant strijkt.

Het garen dat speciaal voor Sashiko wordt gemaakt is zwaarder dan quiltgaren. Dit garen is via postorder en in een speciaalzaak te koop. Anders kunt u gebruik maken van fijn haakgaren of katoenen perlégaren, nr. 5 bijvoorbeeld. Meestal knipt men het garen van tevoren in draden van 45-50 cm.

Patroon op de stof aanbrengen

Breng het patroon aan op de goede zijde van de stof. Neem een paar cm extra stof, omdat het stiksel soms veroorzaakt dat de stof wat inloopt. Teken het patroon met een kleermakerskrijt of quiltpotlood op de stof, waarbij u eventueel gebruik maakt van kleermakerscarbonpapier of een tafel met een (ver)lichte achtergrond. Wees zeer zorgvuldig met het aanbrengen van het patroon, want door de fijne stiksels wordt iedere fout direct zichtbaar. U kunt een patroon kopen of zelf een patroon ontwerpen.

Verschillende Sashiko-patronen.

Verschillende Sashiko-patronen.

Tafelkleedjes met Sashiko-patronen.

Tafelkleedjes met Sashiko-patronen.

Het borduren van Sashiko

De schoonheid van Sashiko zit in de eenvoud van de steken, een eenvoudige rijgsteek, meestal 2-4 steken per cm. Het aantal steken is afhankelijk van de stof die u gebruikt: grovere stof vraagt om grotere steken. Belangrijk is dat iedere steek een gelijke lengte heeft. Het is niet gebruikelijk bij Sashiko om een knoopje in het uiteinde te leggen; meestal begint men met een paar stiksteken en gaat er dan overheen met de rijgsteek. Een overgebleven uiteinde wordt zo kort mogelijk afgeknipt. Bent u aan het eind van de draad voor het eind van de stekenrij, dan maakt u met de volgende draad eerst een paar steekjes over het laatste stukje van de vorige draad.

Het op de stof getekende patroon wordt zorgvuldig met gelijkmatige steekjes overdekt - Handwerkwereld

Het op de stof getekende patroon wordt zorgvuldig met gelijkmatige steekjes overdekt. Let erop dat kruisende steken elkaar nooit ‘overlappen’.

Het is gebruikelijk om een groot aantal steken op de naald te houden; ervaren Sashiko-makers hebben vaak 7-10 cm stof op de naald. Bij gebogen lijnen kan dat natuurlijk niet, dan houdt u slechts 2-3 steken op de naald. Als de stof gaat golven rekt u deze voorzichtig even uit totdat die weer vlak is.

De steken worden zoveel mogelijk continu gemaakt, zonder onderbrekingen. Een commercieel Sashikopatroon geeft meestal aan in welke volgorde u het patroon maakt. In de regel maakt men de steken van de buitenkant naar het midden van de stof. Bij Moyouzashi Shasiko maakt u geen steken over elkaar heen; bij kruisende stekenrijen slaat u bij het kruispunt een stukje stof over en gaat net zover van het kruispunt weer verder.

Jasje, voorzien van diverse patronen - Handwerkwereld

Jasje, voorzien van diverse Sashiko-patronen.

Meer informatie

Sashiko Handboek van Susan Briscoe.Susan Briscoe is een Engelse auteur die veel heeft bijgedragen aan de bekendheid van Sashiko in het westen. Van haar hand is het Sashiko Handboek ook in het Nederlands uitgebracht, door Veltman Uitgevers (isbn 9789048311156).

Sashiko and other stitching is haar weblog.

Op de website Japan is Fun! worden Sashiko-materialen en -pakketten verkocht en vindt u ook een gedetailleerde uitleg van de werkwijze met veel foto’s.




Aantal keren gelezen: 474450.

Deel dit artikel
FacebooktwitterredditpinterestlinkedintumblrmailFacebooktwitterredditpinterestlinkedintumblrmailby feather

3 reacties

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.